Dlaczego warto prowadzić biznes na Ukrainie?

Najbardziej popularnymi formami prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie są spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz przedsiębiorstwo prywatne. Wybór najodpowiedniejszej formy prowadzenia działalności zależy od rodzaju planowanej działalności gospodarczej, relacji z ukraińskimi wspólnikami, rozmiaru inwestycji i zakresu odpowiedzialności założyciela za zobowiązania przyszłej spółki.

Ukraina partnerem gospodarczym

Ukraina zajmuje 16. miejsce wśród odbiorców polskich towarów, a 22. wśród dostawców (dane na rok 2015). Kraj ten należy również do głównych obszarów ekspansji inwestycyjnej polskich firm poza Unią Europejską. Czynnikiem sprzyjającym dostępowi polskich firm do rynku ukraińskiego było przystąpienie Ukrainy do Światowej Organizacji Handlu, oznaczające obniżkę ceł na większość importowanych towarów.

Dla osób planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej na Ukrainie duże znaczenie powinna mieć również łatwość nabywania nieruchomości. Z wyjątkiem działek pozostałych rodzajów gruntów (w tym przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej) – na dzień dzisiejszy na Ukrainie nie obowiązują żadne ograniczenia dotyczące obrotu nimi czy ich dzierżawy (maksymalny okres dzierżawy to 49 lat). Korzystne są też z pewnością ceny – mieszkania klasy „premium” kosztują średnio 27 989 UAH za metr kwadratowy (ok. 4 000 PLN). Średnia cena sprzedaży mieszkań w Kijowie na rynku wtórnym w 2014 r. wyniosła 22 140 UAH za metr kwadratowy (ok. 3 100 PLN).

Krótko o systemie podatkowym na Ukrainie

Warto mieć także na uwadze, że pomiędzy Polską a Ukrainą istnieje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, co w przypadku osób fizycznych daje możliwość – przy spełnieniu określonych warunków formalnych przez polskich rezydentów – całkowitego zwolnienia z opodatkowania w Polsce dochodów uzyskiwanych na Ukrainie. Podatek od towarów i usług PTU (VAT) w podstawowej stawce wynosi 20% (w Polsce 23%), a dla operacji eksportowych – 0%.

Podatek dochodowy od osób prawnych w podstawowej stawce wynosi 18% (w Polsce 19%), tak samo w przypadku podatku od osób fizycznych. Na dochody z akcji na prawach korporacyjnych (dywidend) nałożono stawkę podatku obniżoną do 5%. Natomiast osoby prawne, których roczny dochód nie przekracza 5 mln UAH (ok. 170 000 EUR), mają prawo wyboru następujących stawek podatku jednolitego: w przypadku oddzielnej spłaty VAT – 3% od dochodu, w przypadku włączenia VAT do podatku jednolitego – 5% od dochodu.

Na Ukrainie występuje także składka na ubezpieczenie społeczne w celu zabezpieczenia funduszu emerytalnego. Jest ona opłacana przez pracodawcę na podstawie dochodów uzyskanych przez pracowników w wysokości 22%. Warto mieć także na uwadze, że w związku z ostatnimi wydarzeniami obowiązuje dodatkowy podatek „wojenny”, w stawce 1,5% od osób fizycznych. Jest to oczywiście regulacja tymczasowa. Ostatnie zmiany na Ukrainie optymistycznie nastawiają do prowadzenia biznesu w tym państwie, bo świadczą o jego otwarciu na wolną przedsiębiorczość. Mowa tu o likwidacji milicji podatkowej w 2016 r. oraz o przyjęciu 29 marca 2017 r. przez Gabinet Ministrów Ukrainy koncepcji reformy państwowej służby podatkowej, zgodnej z rekomendacjami Międzynarodowego Funduszu Walutowego, służby celnej i granicznej USA, Ministerstwa Finansów USA oraz Komisji Europejskiej.

Formy prowadzenia działalności na Ukrainie

Istnieją trzy podstawowe i najczęściej wybierane formy rozpoczęcia działalności gospodarczej na Ukrainie przez cudzoziemców:

• założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (ТОВ/TOW) – Товариство з обмеженою відповідальністю),
• otworzenie przedstawicielstwa przedsiębiorcy zagranicznego (Постійне представництво іноземної компанії – stałe przedstawicielstwo spółki zagranicznej),
• założenie jednoosobowej działalności gospodarczej (ФОП/FOP) – Фізична особа-підприємець, czyli osoba fizyczna – przedsiębiorca), która może zostać założona tylko przez osobę posiadającą rezydencję podatkową na Ukrainie.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prawa ukraińskiego (TOW)

Zasady organizacji oraz funkcjonowania ukraińskiego TOW niczym nie różnią się od polskiej sp. z o.o. poza tym, że nie istnieje minimalna wartość kapitału zakładowego oraz konieczne jest w niej zatrudnienie dyrektora (odpowiednik prezesa zarządu). Dyrektor przynajmniej na początku istnienia spółki musi być Ukraińcem. Cudzoziemcy mają prawo objąć to stanowisko, jednak wiąże się to z koniecznością uzyskania dla tej osoby zezwolenia na pracę i pobyt na Ukrainie, co nie jest możliwe, dopóki pracodawca takiej osoby (zakładana spółka) nie powstanie.

Proces rejestracji TOW od momentu przygotowania kompletu potrzebnych dokumentów do jej założenia (podanie nazwy firmy i wielkości kapitału zakładowego, adresu na Ukrainie, pod którym znajdować się będzie – faktycznie lub wirtualnie – tzw. adres prawny, czyli siedziba spółki) i złożenia stosownych wniosków do momentu rejestracji spółki nie powinien trwać dłużej niż 7 dni.

W maju 2017 r. Najwyższa Rada Ukrainy przyjęła ustawę likwidującą obowiązek rejestracji inwestycji zagranicznych oraz wnoszącą zmiany do procedury zatrudnienia i uzyskania pobytu tymczasowego obcokrajowców. Zniesiono tym samym obowiązek uprzedniego uzyskania przez pracowników zagranicznych zaświadczenia o niekaralności, a także przechodzenia badań lekarskich oraz psychiatrycznych. Dla niektórych kategorii pracowników wydłużono okres maksymalnego zatrudnienia z 1 roku do lat 5. Skrócono także termin rozpatrywania dokumentów na przedłużenie pozwolenia na pracę z 7 do 3 dni roboczych i przewidziano możliwość uzupełnienia dokumentów w trakcie jednego przeglądu.
Stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego

Przedstawicielstwo

Stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego może prowadzić działalność wyłącznie w zakresie rodzajów działalności wyszczególnionych dla przedsiębiorstwa głównego, określonych na podstawie ukraińskiego odpowiednika kodów PKD – КВЕД (коди видів економічної діяльності – kody rodzajów działalności gospodarczej). Przedstawicielstwo może występować w formie niekomercyjnej (prowadzi działalność nie w celu zarobkowym) lub komercyjnej.

Założenie przedstawicielstwa wymaga więcej czasu (ok. 2 miesięcy) oraz nakładów finansowych (opłata za rejestrację takiego podmiotu wynosi aż 2 500 USD). Podobnie jak TOW, stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego posiada osobowość prawną. Jego podstawową zaletą i przewagą nad TOW jest możliwość zatrudniania cudzoziemców na terytorium Ukrainy bez konieczności uzyskania dla nich pozwoleń na pracę i pobyt. Istnieją również pewne ułatwienia w transferowaniu dochodów przedstawicielstwa do spółki, która powołała przedstawicielstwo na Ukrainie. Jeśli więc zależy nam na możliwości stosunkowo bezproblemowego zatrudniania własnych – np. polskich – pracowników w przedstawicielstwie na Ukrainie, to rozwiązanie wydaje się optymalne.

Zarówno TOW, jak i stałe przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego podlegają na Ukrainie takim samym podatkom i składkom. Jednak pod niektórymi względami te dwie formy prowadzenia działalności różnią się od siebie. W większości sytuacji – ze względu na większą elastyczność, szybkość otwarcia oraz mniejsze wydatki związane z rozpoczęciem działalności – bardziej godną polecenia formą jest TOW. W pewnych przypadkach natomiast to przedstawicielstwo może być bardziej opłacalną i wygodniejszą alternatywą, szczególnie gdy szybkie rozpoczęcie działalności na Ukrainie nie jest priorytetem, za to przydatne będą ułatwienia w zatrudnianiu obcokrajowców.